چرا دندان عقل داریم؟ حکمت دندان عقل چیست؟ در واقع علت اینکه دندان عقل داریم ممکن است به ساختار دندان های اجداد دور ما مرتبط باشد. دندان عقل یا دندان آسیاب سوم (مولر سوم)، به دندان هایی گفته می شود که در انتهای هر فک و در هر دو طرف فک ها قرار دارند. این دندان ها معمولاً در سنین 17 الی 25 سالگی یا حتی بعد از آن بروز پیدا می کنند و البته ممکن است در برخی افراد به صورت نهفته باشد. بعضی از افراد این دندان ها را به خوبی بدون مشکلات تجربه می کنند؛ اما برخی دیگر ممکن است با مشکلات زیر مواجه شوند که ممکن است نیاز به خارج کردن یا درمان این دندان ها داشته باشند:
- فضای کم در دهان
- آسیب به سایر دندان ها
- عفونت های بافت های لثه
- ناهنجاری در رشد استخوان فک
در این نوشته دکتر مهرداد کاظمیان بهترین متخصص ایمپلنت اصفهان قصد دارند تا شما را با هر آنچه که باید در مورد دندان عقل بدانید؛ آشنا کنند.
تیترهای محتوا
- انواع دندان عقل
- دندان عقل کجاست؟
- علت داشتن دندان عقل
- در آمدن دندان عقل، دندان عقل کی در می آید؟
- علت در نیامدن دندان عقل
- زمان کشیدن دندان عقل
- چه زمانی نباید دندان عقل کشیده شود؟
- عوارض نکشیدن دندان عقل
- علائم عفونت دندان عقل
- در آمدن دندان عقل چند روز طول می کشد؟
- تاثیر کشیدن دندان عقل بر صورت
- تا چند روز بعد از کشیدن دندان عقل خونریزی داریم؟
- مراقبت بعد از کشیدن دندان عقل
- فرق جراحی با کشیدن دندان عقل
- هزینه کشیدن دندان عقل
انواع دندان عقل
دندان عقل به سه دسته تقسیم می شود:
- دندان عقل روییده: این نوع دندان به صورت کاملا طبیعی رشد می کند.
- دندان عقل نیمه نهفته: این نوع دندان عقل به طور کامل رشد نکرده و فقط قسمتی از تاج دندان معلوم است.
- دندان عقل نهفته: هنگامی که دندان درون فک باقی بماند و از ریشه خارج نشود؛ دندان عقل نهفته نام می گیرد.
دندان عقل کجاست؟
دندان عقل چندمین دندان است؟ دندان عقل در هر دو طرف دهان و در قسمت انتهایی واقع شده است.
از نظر شمارش دندان ها، دندان عقل آخرین دندان از سمت عقب در هر فک می باشد.
دندان عقل سومین و آخرین دندان از دندان های آسیای بزرگ است که در دهان افراد بین سنین 17 تا 25 سال، می رویند و دندان پزشکان اصطلاحاً آن را دندان آسیاب سوم یا سومین دندان مولار (M3) می نامند.
علت داشتن دندان عقل
دندان عقل، سومین و آخرین دندان از دندان های آسیای بزرگ است که در دهان انسان می روید. منشأ رویش دندان عقل به زمانی بر می گردد که اجداد انسان کاملا گیاه خوار و رژیم غذایی سرشار از فیبر داشتند.
از نظر سیر تکاملی بدن انسان، اجداد باستانی ما دارای فک و آرواره های بزرگتری نسبت به زمان حال بوده اند؛ زیرا رژیم غذایی گیاهی و گوشتی سفت و سخت آن ها مستلزم داشتن دندان های سفت و قوی بوده است.
بنابراین طبیعی است که دندانی قدرتمند با سطح جونده گسترده مانند آسیاب سوم به وجود بیاید تا پردازش و آسیاب کردن غذاهای سفت مانند ریشه ها، دانه ها و آجیل ها و گوشت را آسان تر کند. اما به مرور زمان با تکامل یافتن رژیم غذایی نرم تر نسبت به قبل، اندازه استخوان فک و آرواره های انسان ها به مرور کوچک تر شدند و این کاهش اندازه فک باعث شده که فضای کافی برای رویش دندان عقل در برخی از افراد کمتر باشد. در نتیجه، بسیاری از افراد با رویش کامل و بدون مشکل دندان آسیاب سوم خود روبرو هستند و برخی دیگر برخلاف این دسته از افراد با دندان عقل نهفته روبه رو هستند.
اما امروزه در انسان های مدرن، به دلیل تغییر در نحوه زندگی، و تغذیه غذایی نیاز به دندان عقل کاهش یافته است.
با تغییر شرایط زندگی و الگوهای غذایی، این دندان ها به تدریج اهمیت خود را از دست داده اند. این همان علتی است که برخی افراد ممکن است مشکلاتی با دندان عقل خود داشته باشند و نیاز به خارج کردن آن داشته باشند.
در آمدن دندان عقل، دندان عقل کی در می آید؟
دندان عقل، آخرین دندان انسان در هر قوس فکی است که زمان رویش دقیق آن در افراد مختلف متفاوت است. اما به طور معمول از اواخر دوره نوجوانی تا دوران جوانی یعنی بین سنین 18 تا 25 سالگی رویش پیدا می کنند. این فرآیند به نام “دوره دندان عقل” نیز شناخته می شود. اما، زمان ظاهر شدن دندان عقل در افراد می تواند بسیار متفاوت باشد.
به طور مثال برخی افراد ممکن است دندان عقل خود را در سنین زود تری مشاهده کنند و برخی دیگر هم ممکن است به دلیل مشکلات مختلف، از جمله عدم فضای کافی در دهان یا جهت نامناسب رشد، دندان عقل خود را در سنین بالا تر یا به صورت نهفته یا حتی بدون رویش هیچ دندان عقلی مشاهده نمایند.
علت در نیامدن دندان عقل
نداشتن دندان عقل دلیل بر عدم رویش آن ها نیست و ممکن است بنا به دلایلی به صورت نهفته رشد کند. عدم در آمدن دندان عقل می تواند به دلایل مختلفی باشد که شامل موارد زیر می شود:
دندان در فک وجود دارد، اما هنوز بیرون نزده است. اگر فضای کافی برای رشد دندان عقل در دهان وجود نداشته باشد؛ دندان عقل ممکن است به طور ناقص یا نهفته رویش کند. گاهی دندان به دلیل عدم وجود فضای کافی هرگز رشد نمی کند و وارد دهان نمی شود. دندان عقل ممکن است سال ها در استخوان فک پنهان بماند.
در برخی از موارد، دندان عقل به طور نادرست یا جهت نامناسبی رشد می کند که باعث در امدن آن می شود. وجود موانع مانند دندان های مجاور و استخوان ها در مسیر رشد دندان عقل، ممکن است باعث ایجاد مشکل شود. برخی از افراد ممکن است دندان عقل را در سنین بالا به صورت ناقص مشاهده کنند.
برخی از افراد به دلیل عوامل ژنتیکی ممکن است دندان عقل را به صورت نهفته تجربه کنند. در نیامدن دندان عقل می تواند به ژن ها مربوط باشد. مطالعه ای در دانشگاه پرینستون نشان می دهد که:
تکامل انسان ها می تواند نقش مهمی در عدم رویش دندان عقل بازی کند. این مطالعه نشان می دهد که بزرگ شدن اندازه مغز به مرور زمان، به این معنی است که جمجمه گنجایش و ظرفیت جا دادن به یک مغز بزرگ و یک سری دندان اضافه تر را ندارد. بنابراین با تغییر تدریجی در ساختار فک دیگر اجازه رشد دندان مولار سوم داده نمی شود و انسان باید تنها به دندان های مولار اول و دوم خود برای جویدن تکیه کند.
در نیامدن دندان عقل جای نگرانی دارد؟
عدم رویش دندان عقل در حال حاضر امری رایج است. رشد نکردن دندان عقل مانعی برای جویدن به شمار نمی رود و در واقع به دلیل کاهش آسیب هایی که بر سایر دندان ها می گذارد می تواند امری طبیعی و مثبتی باشد.
زمان کشیدن دندان عقل
چه زمانی کشیدن دندان عقل ضروری است؟ برای تعیین زمان مناسب کشیدن دندان عقل، بهتر است به متخصص دندانپزشکی مراجعه فرمایید. جهت تشخیص بهتر موقعیت و زاویه رشد دندان عقل، دندانپزشک از تصاویر اشعه ایکس استفاده می کند تا دندان عقل را بر اساس فرم سایر دندان ها و به طریقی که به آنها آسیبی نرسد؛ بکشد.
معمولا کشیدن دندان عقل در اوایل بزرگسالی راحت تر است چرا که با افزایش سن و رشد استخوان فک، این دندان ها نیز سرسخت تر شده و کشیدن آن ها نیز دشوارتر می شود. کشیدن دندان عقل شامل برداشتن دندان عقل نهفته و ترمیم سایر دندان های آسیب دیده مجاور آن می شود.
اما به طور کلی زمان کشیدن دندان عقل متفاوت و برای هر فرد قابل تغییر است. زمان مناسب کشیدن دندان عقل، زمانی است که این علائم گفته شده در زیر باعث ضرورت کشیدن دندان عقل می شوند:
- دندان عقل به صورت نهفته در زیر لثه رشد کرده باشد و به جای مناسبی در دهان نرسیده باشد.
- دندان عقل باعث درد، التهاب و ناراحتی بیمار شده
- باعث صدمه به ردیف دندان ها در دراز مدت و آسیب رسیدن به دندان های مجاور شود.
- در صورت پوسیدگی دندان عقل
- عفونت های مکرر در بافت نرم
- کیست دندانی
- تومور دهانی
- بروز بیماری های لثه و پریودنتال
ممکن است فردی که در زمان رویش دندان عقل قرار دارد؛ آن دندان شروع به حرکت کرده و به آرامی به طور کامل در سطح دهان قرار بگیرد. اما برای برخی افراد، این فرایند ممکن است پیچیده باشد و نیاز به دخالت دندان پزشک برای خارج کردن دندان عقل یا درمان مشکلات مرتبط با ان داشته باشد.
دندان های عقل همچنین می توانند نهفته باشند. در صورتی که دندان عقل فضای کافی برای رشد خود را نداشته باشد؛ بهتر است که از 18 سالگی به بعد کشیده شود. در اکثریت بیماران، رشد دندان عقل با درد همراه است که در این حالت دندان باید کشیده شود. اما درد داشتن تنها نشانه برای ضرورت کشیده شدن دندان عقل نیست.
چه زمانی نباید دندان عقل کشیده شود؟
دندان های عقل در صورتی که سالم باشند می توانند دارایی با ارزشی برای دهان باشند. کشیدن دندان عقل همیشه ضروری و لازم نیست. به همین دلیل، در موارد زیر کشیدن دندان عقل ضرورتی ندارد:
- زمانی که دندان عقل کاملا سالم است.
- به خوبی در راستای دندان های دیگر قرار گرفته باشند.
- به طور کامل بیرون آمده یا رشد کرده باشند.
- تاثیر منفی بر بایت دندان ها نداشته باشند.
- حین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به راحتی به آن ها دسترسی وجود داشته باشد.
عوارض نکشیدن دندان عقل
عدم نکشیدن دندان عقل در مواردی ممکن است به عوارض و مشکلاتی منجر شود. برای جلوگیری از این عوارض، بهتر است دندان های عقل را به محض شروع به رشد و قبل از ایجاد مشکلات جراحی کنید اما این وابسته به وضعیت و مشکل خاص هر فرد است. برخی از این عوارض می توانند شامل موارد زیر باشند:
1- بهم ریختگی دندان ها: دندان های عقل نیمه نهفته و نهفته می توانند باعث بهم ریختگی سایر دندان ها شوند. حضور دندان عقل ممکن است باعث بهم ریختگی نظم دندان های مجاور و موقعیت سایر دندان ها، تغییر در تراز و ترکیب دندان ها شود.
2- پوسیدگی دندان ها: مشکلات بایت، کجی و نامرتبی سایر دندان ها باعث می شود تا مسواک زدن و نخ دندان کشیدن آن ها دشوارتر شود و در نتیجه موجب پوسیدگی دندان ها می شود.
3- تشکیل کیست: در برخی موارد، دندان عقل که به طور ناقص بروز می کند ممکن است باعث تشکیل کیست در اطراف خود شود که نیازمند درمان جدی است. ایجاد کیست دندانی در امتداد دندان عقل نیز رایج است که درصورت عدم درمان می تواند موجب از بین رفتن بخشی از استخوان فک شده و به عصب دندان های سالم و مجاور نیز آسیب بزند.
4- اختلال در فک: دندان عقل نهفته موجب جابجایی سایر دندان ها و حتی خط فک می شود. این امر می تواند باز شدن دهان را محدود کرده و حین باز کردن دهان باعث ایجاد درد شود. زاویه رشد نامناسب دندان عقل نیز موجب آسیب رسیدن به استخوان فک و سایر دندان ها می شود.
5- از دست رفتن دندان دائمی مجاور: فضایی که دندان عقل به خود اختصاص می دهد ممکن است باعث فشار یا آسیب به دندان های همسایه شود و حتی در مواردی خاص، منجر به پوسیدگی و شکستگی دندان های همسایه شود. آسیب به دندان های مجاور
6- تورم و دردناک شدن لثه: سلامتی لثه ممکن است بخاطر وجود دندان عقل نهفته در معرض خطر قرار بگیرد. زمانی که دندان عقل با زاویه رشد نامناسب یا افقی رشد کرده و از لثه بیرون می زند؛ می تواند باعث تورم لثه حتی تورم صورت و گردن و دشواری تمیز کردن لثه شود. از این رو، لثه حین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن حساس شده و درد می کند که این امر از تمیز کردن مناسب آن جلوگیری کرده و می تواند در نهایت منجر به پوسیدگی دندان شود.
7- عفونت: دندان عقلی که به طور ناقص بروز می کند ممکن است به عفونت منجر شود که باعث تورم، درد و التهابات شده و مشکلات جدی تر را ایجاد کند. اگر درد ناشی از رشد دندان عقل درمان نشود، ریشه دندان عفونی شده و در اینصورت ممکن است برای برداشتن پالپ دندان و برطرف کردن عفونت به عصب کشی نیاز داشته باشید.
8- تاثیر روی سینوس ها: دندان عقل نهفته می تواند سینوس ها را هم تحت تاثیر قرار دهد.
در مواردی که دندان عقل مشکلاتی ایجاد می کند و توصیه پزشکی برای کشیدن آن داده شده است؛ عدم انجام این توصیه ممکن است به عوارض فوق منجر شود. هر چند، این موارد با توجه به وضعیت و شرایط خاص هر فرد متفاوت است، بنابراین مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا در مورد مسیر مناسب برای خودتان تصمیم بگیرید.
در این شرایط، چنانچه درمان به تعویق بیفتد، ممکن است برای برطرف کردن این مشکلات به کامپوزیت دندان یا سایر روش های اضافی برای ترمیم دندان عقل نهفته یا شکسته شده نیاز داشته باشید.
دکتر مهرداد کاظمیان بهترین دکتر ونیر کامپوزیت در اصفهان هستند که با مراجعه به ایشان می توانید با اصلاح طرح لبخند خود از داشتن دندان های زیبا و لبخندی جذاب بهره مند شوید.
علائم عفونت دندان عقل
عفونت دندان عقل ممکن است باعث ظاهر شدن علائم و نشانه های مختلفی شود. برخی از این علائم عفونت دندان عقل در ادامه آورده شده است و برای جلوگیری از عوارض بعدی باید سریعا درمان صورت گیرد:
- درد شدید و مزمن در ناحیه دندان عقل، فک یا حتی در گردن
- مشکل در باز کردن دهان
- تورم و التهاب غدد لنفاوی
- ترشحات زرد یا سفید رنگ بعد از کشیدن دندان
- بی اشتهایی
- تورم، قرمزی و بزرگ شدن لثه در نزدیکی دندان عقل
- ناراحتی و مشکل در خوردن و گفتار
- افزایش دمای بدن به همراه علائم دیگر
- بوی نامطبوع یا طعم نامطبوع در دهان
- خستگی، ضعف عمومی یا لرز
در آمدن دندان عقل چند روز طول می کشد؟
عموماً فرایند رویش دندان عقل ممکن است در هر فرد متفاوت باشد و تا چند هفته یا چند ماه به طول بیانجامد.
در برخی از افراد، دندان عقل به طور آسان و بدون مشکل در طی چند روز به سطح دهان می آید.
اما برای بعضی افراد، این فرآیند ممکن است طولانی تر و پیچیده تر باشد و ممکن است چند هفته یا چند ماه به طول بیانجامد.
تاثیر کشیدن دندان عقل بر صورت
اگر دندان های عقل به موقع و در مکان مناسب خود رشد کنند؛ می توانند در حفظ استخوان فک و زیبایی صورت موثر باشند. در صورتی که دندان های عقل به طور کامل در جاهای مناسب خود قرار گیرند؛ معمولا مشکلی برای لبخند شما ایجاد نمی کنند. اما در مواردی که تداخل ایجاد می کنند؛ ممکن است لبخند شما به دلیل تغییر موقعیت دندان ها تغییر کند.
تغییر در فشارهای ایجاد شده توسط دندان های عقل می تواند منجر به تغییرات در ساختار صورت، طرح لبخند و … شود. برای اصلاح طرح لبخند در اصفهان می توانید به دکتر مهرداد کاظمیان متخصص دندانپزشکی ترمیمی زیبایی مراجعه فرمایید.
تا چند روز بعد از کشیدن دندان عقل خونریزی داریم؟
مدت زمان خونریزی بعد از کشیدن دندان عقل برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد. اما به طور کلی و میانگین ممکن است بعد از کشیدن دندان عقل، خونریزی معمولاً تا چهار ساعت طول بکشد. در صورتی که خونریزی شدید باشد و یا بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشته باشد؛ بهتر است به دندان پزشک خود مراجعه کنید.
مراقبت بعد از کشیدن دندان عقل
بعد از کشیدن دندان عقل، باید به مراقبت های لازم توجه کنید تا بهبودی سریع تری داشته باشید. پس از کشیدن دندان عقل:
- سعی کنید حداقل ۳ تا ۴ ساعت صحبت نکنید.
- گاز استریل را حدود نیم ساعت در محل نگه دارید تا خونریزی از محل جراحی زودتر قطع شود.
- سیگار کشیدن، خون ریزی را شدیدتر می کند. بنابراین در طول ۱۲ ساعت اول پس از کشیدن دندان، سیگار نکشید.
- برای رفع ورم، مقداری یخ را درون یک پارچه بپیچید و در طول روز اول بعد از جراحی آن را روی صورتتان قرار دهید.
فرق جراحی با کشیدن دندان عقل
اغلب در بیشتر موارد فضای کافی برای رشد دندان های عقل وجود ندارد و نمی توانند به طور کامل، صاف و منظم بیرون بزنند. در بسیاری از موارد، به دلیل نبود فضای کافی، دندان های عقل نمی توانند به طور کامل و صحیح رشد کنند و فشاری روی دندان های دیگر اعمال کرده و مشکلاتی را به وجود می آورند. به همین دلیل، در بسیاری از موارد، پزشکان دندان عقل را جراحی و خارج می کنند.
در مقابل، کشیدن دندان عقل به معنای خارج کردن دندان عقل از داخل لثه و بدون بریدن لثه است. این روش اغلب برای دندان های عقلی مناسب است که به طور کامل بیرون آمده اند و فضای کافی برای رشد نیز داشته اند.
هزینه کشیدن دندان عقل
قیمت کشیدن دندان عقل به پارامترهای مختلفی بستگی دارد. برای مثال، در سال ۱۴۰۲، هزینه کشیدن دندان عقل در ایران بین ۱ میلیون تومان تا ۵ میلیون تومان متغیر می باشد. لطفا توجه داشته باشید که این تعرفه ها تخمینی هستند و هزینه های واقعی ممکن است در مراکز مختلف و بر اساس شرایط فردی متغیر باشد.
برخی عوامل که هزینه انجام این درمان را تحت تاثیر قرار می دهند:
- میزان پیچیدگی
- محل قرارگیری دندان
- شرایط دندان فرد
- میزان تجربه و دستمزد متخصص
- هزینه های جانبی مانند عصب کشی، پر کردن دندان، جراحی و …
علاوه بر موارد بالا، عوامل زیر نیز نقش بسیار مهمی در قیمت کشیدن دندان عقل دارند:
- جراحی دندان عقل نهفته در نسج نرم
- جراحی ریشه دندان عقل نهفته در نسج سخت
- جراحی و بیرون کشیدن تخصصی دندان عقل نیمه نهفته با بخیه
- جراحی تخصصی دندان عقل نهفته در استخوان با بخیه
در آخر
در این نوشته به طور مفصل در مورد دندان عقل، زمان رویش آن، عوارض . هزینه آن صحبت کردیم. دندان عقل نهفته و نیمه نهفته زمانی اتفاق می افتد که فضای کافی در فک برای بیرون آمدن آن ها نباشد و ممکن است برای خارج کردن ان ها نیاز به دخالت دندان پزشک و جراحی باشد. اما دندان مولر سوم زمانی که بدون مشکل و آسیب به سایر دندان ها به راحتی رویش پیدا کند نیازی به جراحی و کشیدن آن نداریم.
